Retrybutywna sprawiedliwość to system wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych, który skupia się wyłącznie na karaniu, a nie na odstraszaniu - zapobieganiu przyszłym przestępstwom - lub resocjalizacji przestępców. Ogólnie rzecz biorąc, sprawiedliwość retrybutywna opiera się na zasadzie, że surowość kary powinna być proporcjonalna do wagi popełnionego przestępstwa.
Kluczowe wnioski: Sprawiedliwość retrybutywna
- Sprawiedliwość retrybutywna skupia się wyłącznie na karaniu, a nie na zapobieganiu przyszłym przestępstwom czy resocjalizacji przestępców.
- Opiera się na założeniu zaproponowanym przez Emanuela Kanta, że przestępcy zasługują na swoją "sprawiedliwość".
- W teorii surowość kary powinna być proporcjonalna do wagi popełnionego przestępstwa.
- Sprawiedliwość retrybutywna była krytykowana za uleganie niebezpiecznej chęci zemsty.
- Ostatnio, jako alternatywę dla sprawiedliwości retrybutywnej proponuje się sprawiedliwość naprawczą.
Chociaż koncepcja odpłaty sięga czasów przedbiblijnych i chociaż sprawiedliwość retrybutywna odgrywa główną rolę w obecnym myśleniu o karaniu osób łamiących prawo, to jednak jej ostateczne uzasadnienie pozostaje sporne i problematyczne.
Teoria i zasady
Sprawiedliwość retrybutywna opiera się na teorii, że kiedy ludzie popełniają przestępstwa, "sprawiedliwość" wymaga, aby zostali ukarani w zamian, a surowość ich kary powinna być proporcjonalna do wagi ich przestępstwa.
Chociaż pojęcie to było używane na różne sposoby, sprawiedliwość retrybutywna jest najlepiej rozumiana jako ta forma sprawiedliwości, która jest zaangażowana w następujące trzy zasady:
- Ci, którzy popełniają przestępstwa - zwłaszcza poważne - moralnie zasługują na proporcjonalną karę.
- Kara ta powinna być określona i zastosowana przez funkcjonariuszy legalnego systemu sprawiedliwości karnej.
- Moralnie niedopuszczalne jest celowe karanie niewinnych lub wymierzanie nieproporcjonalnie surowych kar sprawcom.
Oddzielając ją od czystej zemsty, sprawiedliwość retrybutywna nie powinna mieć charakteru osobistego. Zamiast tego, jest skierowana wyłącznie na popełnione zło, ma nieodłączne ograniczenia, nie szuka przyjemności z cierpienia sprawców i stosuje jasno określone standardy proceduralne.
Zgodnie z zasadami i praktykami prawa proceduralnego i materialnego, rząd poprzez oskarżenie przed sędzią musi ustalić winę osoby za naruszenie prawa. Po stwierdzeniu winy sędzia nakłada odpowiedni wyrok, który może obejmować grzywnę, więzienie, a w skrajnych przypadkach karę śmierci.
Sprawiedliwość retrybutywna ma być stosowana szybko i musi kosztować przestępcę coś, co nie obejmuje ubocznych konsekwencji przestępstwa, takich jak ból i cierpienie rodziny sprawcy.
Karanie przestępców służy również przywróceniu równowagi w społeczeństwie poprzez zaspokojenie społecznego pragnienia zemsty. Uważa się, że przestępcy źle wykorzystali dobrodziejstwa społeczeństwa i w ten sposób uzyskali nieetyczną przewagę nad swoimi praworządnymi kolegami. Kara retrybutywna usuwa tę przewagę i próbuje przywrócić równowagę w społeczeństwie poprzez zatwierdzenie tego, jak jednostki powinny postępować w społeczeństwie. Karanie przestępców za ich przestępstwa przypomina również innym członkom społeczeństwa, że takie zachowanie nie jest właściwe dla praworządnych obywateli, co pomaga zniechęcić ich do popełniania kolejnych wykroczeń.
Kontekst historyczny
Idea odpłaty pojawia się w starożytnych kodeksach prawnych ze starożytnego Bliskiego Wschodu, w tym w babilońskim Kodeksie Hammurabiego z około 1750 roku p.n.e. W tym i innych starożytnych systemach prawnych, określanych zbiorczo jako prawo klinowe, uznawano, że przestępstwa naruszały prawa innych ludzi. Ofiarom należało się zadośćuczynienie za doznane krzywdy umyślne i nieumyślne, a sprawców należało ukarać, ponieważ postąpili źle.
Jako filozofia sprawiedliwości odpłata powraca w wielu religiach. Wzmianki o niej znajdują się w kilku tekstach religijnych, w tym w Biblii. Na przykład Adam i Ewa zostali wyrzuceni z ogrodu Eden, ponieważ złamali Boże zasady i dlatego zasłużyli na karę. W Księdze Wyjścia 21:24 bezpośrednia odpłata wyrażona jest jako "oko za oko, "oko za oko, ząb za ząb". Wyrwanie oka osobie o równej pozycji społecznej oznaczało, że własne oko zostanie zgaszone. Niektóre kary mające na celu ukaranie zawinionego zachowania jednostek były specjalnie powiązane z czynami zabronionymi. Złodziejom na przykład amputowano ręce.
W XVIII wieku niemiecki filozof i myśliciel epoki oświecenia Immanuel Kant opracował teorię odpłaty opartą na logice i rozumie. W ujęciu Kanta jedynym celem, jakiemu powinna służyć kara, jest ukaranie przestępcy za popełnienie przestępstwa. Dla Kanta wpływ kary na prawdopodobieństwo rehabilitacji przestępcy jest nieistotny. Kara ma na celu ukaranie przestępcy za popełnione przez niego przestępstwo - nic więcej, nic mniej. Stworzone przez Kanta teorie, w połączeniu z samą naturą sprawiedliwości retrybutywnej, podsyciły argumenty współczesnych krytyków Kanta, którzy twierdzą, że jego podejście doprowadzi do surowych i nieskutecznych wyroków.
Poglądy Kanta doprowadziły do powstania teorii "słusznych zasług", czyli obecnie bardziej znanych poglądów na temat karania przestępców, według których przestępcy muszą zasłużyć na karę. Zapytaj ludzi na ulicy, dlaczego przestępcy powinni być karani, a większość z nich prawdopodobnie powie "bo 'zasługują' na to".
Kant sugeruje dalej, że przestrzeganie prawa jest poświęceniem swojego prawa do wolności wyboru. Dlatego ci, którzy popełniają przestępstwa, zyskują niesprawiedliwą przewagę nad tymi, którzy tego nie robią. Kara jest więc konieczna jako środek do przywrócenia równowagi między praworządnymi obywatelami a przestępcami, usuwając niesprawiedliwie zdobytą przewagę z rąk przestępców.
Wielu prawników twierdzi, że powszechne przyjęcie teorii Kanta doprowadziło do tego, że współczesne systemy wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych wykazują tendencję do kryminalizacji zbyt wielu czynów, takich jak zwykłe posiadanie niewielkiej ilości marihuany, oraz do zbyt surowego karania tych czynów - lub do "nadmiernego ścigania" i "nadmiernego skazywania".
Jak twierdzi filozof Douglas Husak, "dwie najbardziej charakterystyczne cechy ... wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych w Stanach Zjednoczonych . . to dramatyczna ekspansja prawa karnego materialnego i nadzwyczajny wzrost stosowania kar. . . . Krótko mówiąc, najbardziej palącym problemem z prawem karnym jest to, że mamy go za dużo."
Krytyka
Aktywiści uczestniczą w czuwaniu przeciwko karze śmierci przed Sądem Najwyższym USA 1 lipca 2008 roku w Waszyngtonie.Alex Wong / Getty Images
Żadna forma kary nigdy nie była i nigdy nie będzie powszechnie lubiana. Wielu krytyków sprawiedliwości odwetowej twierdzi, że staje się ona przestarzała w miarę jak społeczeństwa stają się bardziej cywilizowane, wyrastając z potrzeby lub chęci zemsty. Twierdzą oni, że zbyt łatwo jest przejść od sprawiedliwości odszkodowawczej do nacisku na zemstę. Ponieważ zemsta zazwyczaj wiąże się z gniewem, nienawiścią, goryczą i urazą, wynikające z niej kary mogą być nadmierne i powodować dalsze antagonizmy.
Istnieje jednak niebezpieczna tendencja do przechodzenia od sprawiedliwości retrybutywnej do nacisku na zemstę. Zemsta jest kwestią odwetu, wyrównania rachunków z tymi, którzy nas skrzywdzili. Może również służyć do nauczenia krzywdzicieli, jak należy się czuć, będąc traktowanym w określony sposób. Podobnie jak odpłata, zemsta jest odpowiedzią na krzywdy wyrządzone niewinnym ofiarom i odzwierciedla proporcjonalność skali sprawiedliwości. Jednak zemsta skupia się na osobistej krzywdzie i zazwyczaj wiąże się z gniewem, nienawiścią, goryczą i urazą. Takie emocje są potencjalnie bardzo destrukcyjne. Ponieważ te intensywne uczucia często prowadzą ludzi do nadmiernych reakcji, kary mogą być nadmierne i powodować dalsze antagonizmy prowadzące do wzajemnych aktów przemocy. Ponadto sama zemsta rzadko przynosi ulgę, której ofiary szukają lub potrzebują.
Inni twierdzą, że samo karanie przestępców nie rozwiązuje podstawowych problemów, które mogły doprowadzić do popełnienia przestępstwa. Na przykład, więzienie dla drobnych złodziejaszków w dzielnicach o wysokiej przestępczości nie rozwiązuje społecznych przyczyn kradzieży, takich jak bezrobocie i ubóstwo. Jak pokazuje tak zwany "efekt rozbitych okien", przestępczość ma tendencję do utrwalania się w takich społecznościach, pomimo agresywnej polityki aresztowań i karania. Niektórzy przestępcy potrzebują raczej leczenia niż karania; bez leczenia cykl przestępczości będzie trwał nadal.
Inni krytycy twierdzą, że próby ustalenia zadowalającej skali kar za przestępstwa nie są realistyczne. Jak pokazują kontrowersje wokół federalnych wytycznych dotyczących karania, które mają być stosowane przez sędziów w Stanach Zjednoczonych, trudno jest uwzględnić wiele różnych ról i motywacji przestępców w popełnianiu przestępstw.
Obecnie integracja obecnego systemu sprawiedliwości retrybutywnej z niedawno opracowanym podejściem sprawiedliwości naprawczej wykazała obietnicę zmniejszenia surowości współczesnych wyroków, a jednocześnie zapewnienia znaczącej ulgi ofiarom przestępstw. Sprawiedliwość naprawcza stara się ocenić szkodliwy wpływ przestępstwa na jego ofiary i określić, co można zrobić, aby jak najlepiej naprawić tę krzywdę, jednocześnie pociągając do odpowiedzialności za swoje czyny osobę lub osoby, które ją spowodowały. Poprzez zorganizowane spotkania twarzą w twarz wszystkich stron związanych z przestępstwem, celem sprawiedliwości naprawczej jest osiągnięcie porozumienia w sprawie tego, co sprawca może zrobić, aby naprawić szkody spowodowane przez jego przestępstwo, a nie tylko wymierzenie kary. Krytycy takiego podejścia twierdzą, że może ono powodować konflikty między celem pojednawczym sprawiedliwości naprawczej a celem potępiającym kary retrybutywnej.
Źródła
- Wharton, Francis. "Retributive Justice." Franklin Classics, 16 października 2018, ISBN-10: 0343579170.
- Contini, Cory. "The Transition from Retributive to Transformative Justice: Transforming the System of Justice." GRIN Publishing, 25 lipca 2013, ISBN-10: 3656462275.
- Husak, Douglas. "Overcriminalization: The Limits of the Criminal Law." Oxford University Press, November 30, 2009, ISBN-10: 0195399013.
- Aston, Joseph. "Retributive Justice: A Tragedy." Palala Press, 21 maja 2016, ISBN-10: 1358425558.
- Hermann, Donald H.J. "Restorative Justice and Retributive Justice." Seattle Journal for Social Justice, 12-19-2017, https://digitalcommons.law.seattleu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1889&context=sjsj.
